Podstawowy podział stali narzędziowych

 

Stale narzędziowe wykorzystywane są do produkcji różnego rodzaju narzędzi, zarówno pomiarowych, jak i przeznaczonych do obróbki skrawaniem lub obróbki plastycznej. W porównaniu do stali konstrukcyjnych posiadają w swoim składzie więcej węgla i pierwiastków stopowych. Stale narzędziowe są wytrzymałe, odporne na ścieranie i przegrzanie, charakteryzują się także niskim stopniem odkształcalności. Podstawowy podział wyróżnia stale niestopowe oraz stopowe.

Stale narzędziowe niestopowe

Stale narzędziowe niestopowe (węglowe) przeznaczone są do pracy na zimno. Dzielą się na 6 gatunków, w zależności od zawartości węgla. Charakteryzują się małą hartownością, zmniejszoną zawartością manganu i drobnoziarnistością. Przeznaczone są do wyrobu narzędzi o nieskomplikowanej budowie. Stal niestopowa o niższej zawartości węgla występuje między innymi w takich narzędziach, jak siekiery, młotki, przebijaki, piły, przecinaki czy dłuta. W przypadku frezów, wierteł czy gwintowników niezbędna jest większa zawartość węgla.

 

Stale narzędziowe stopowe

Stale narzędziowe stopowe dzielą się na stale do pracy na zimno, stale do pracy na gorąco i stale szybkotnące. Jak sama nazwa wskazuje, zawierają w swoim składzie pierwiastki stopowe, do których można zaliczyć: wolfram, chrom, wanad, kobalt czy molibden. Mają podwyższoną odporność na ścieranie i zwiększoną hartowność. Wykorzystywane są do produkcji narzędzi o bardziej złożonych kształtach.

• Stale do pracy na zimno mogą się tylko nieznacznie nagrzewać i przystosowane są głównie do produkcji urządzeń pomiarowych. Wyróżniamy wśród nich stal do hartowania w wodzie, stal do hartowania w oleju, stal na narzędzia pneumatyczne i stal na piły.
• Stale do pracy na gorąco przystosowane są do wysokich temperatur, dochodzących nawet do 600 stopni. Dzielą się na wiele różnorodnych rodzajów, w zależności od zawartości pierwiastków stopowych. Wykorzystuje się je do produkcji narzędzi do obróbki plastycznej na gorąco oraz form odlewniczych, a także narzędzi narażonych na duże naciski i ścieranie. Są twarde, wysoce wytrzymałe i mają dobrą ciągliwość, a także są odporne na szybkie zmiany temperatur. Stosowane są między innymi do produkcji matryc kuźniczych, młotów i kowadeł do pras.
• Stal szybkotnąca stosowana jest do produkcji narzędzi, wykorzystywanych w obróbce skrawaniem – przede wszystkim frezów, wierteł czy noży tokarskich. Wyróżnia się stałością kształtu i wysoką twardością wtórną. Przeznaczona jest do pracy w trudnych warunkach.